cisnet Chuyên trang chia sẻ kiến thức mạng và việc làm xin chào các bạn sinh viên IT và các anh chị làm việc trong lĩnh vực mạng, nhân sự, việc làm hôm nay cẩm nang cisnet của cisnet.edu.vn
Máy tính có thể gặp rất nhiều lỗi khác nhau, và việc xác định nguyên nhân và cách khắc phục đòi hỏi sự hiểu biết nhất định về phần cứng và phần mềm. Dưới đây là một số lỗi thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục chi tiết, kèm theo mô tả vị trí liên quan:
I. Lỗi Phần Mềm (Software)
1. Máy tính chạy chậm/treo (Slow performance/Freezing):
Nguyên nhân:
Quá nhiều chương trình chạy đồng thời:
Máy tính phải xử lý nhiều tác vụ cùng lúc, gây quá tải.
Phần mềm độc hại (Malware/Virus):
Virus, trojan, spyware… chiếm tài nguyên hệ thống, làm chậm máy.
Ổ cứng bị đầy:
Khi ổ cứng gần đầy, hệ điều hành khó khăn trong việc tìm kiếm và lưu trữ dữ liệu tạm thời.
Driver lỗi thời hoặc không tương thích:
Driver là cầu nối giữa phần cứng và hệ điều hành, nếu driver lỗi thời hoặc không tương thích sẽ gây ra xung đột và làm chậm máy.
Lỗi hệ điều hành:
Các file hệ thống bị hỏng, lỗi registry…
Phần cứng yếu:
RAM ít, CPU yếu không đáp ứng được nhu cầu sử dụng.
Cách khắc phục:
Tắt các chương trình không cần thiết:
Kiểm tra Task Manager (Ctrl+Shift+Esc) để xem chương trình nào đang chiếm nhiều tài nguyên và tắt chúng.
Vị trí:
Task Manager (Windows) hoặc Activity Monitor (macOS).
Quét virus/malware:
Sử dụng phần mềm diệt virus uy tín để quét toàn bộ hệ thống.
Vị trí:
Toàn bộ hệ thống, đặc biệt là các thư mục tạm (Temp), Downloads, và các file thực thi (.exe).
Giải phóng dung lượng ổ cứng:
Xóa các file không cần thiết, gỡ bỏ các chương trình không sử dụng, sử dụng Disk Cleanup (Windows) hoặc các công cụ tương tự.
Vị trí:
Ổ cứng (thường là ổ C:), các thư mục chứa file cá nhân (Documents, Pictures, Videos…).
Cập nhật driver:
Truy cập trang web của nhà sản xuất phần cứng (card đồ họa, card mạng,…) để tải và cài đặt driver mới nhất.
Vị trí:
Device Manager (Windows) hoặc System Information (macOS).
Chạy Disk Defragmenter (Windows):
Sắp xếp lại các file trên ổ cứng để tăng tốc độ truy cập. (Không cần thiết trên SSD).
Vị trí:
Công cụ Disk Defragmenter có sẵn trong Windows.
Kiểm tra và sửa lỗi hệ thống:
Sử dụng công cụ System File Checker (SFC) trên Windows để kiểm tra và sửa chữa các file hệ thống bị hỏng.
Vị trí:
Command Prompt (Admin) -> gõ `sfc /scannow`
Nâng cấp phần cứng:
Nếu máy tính quá cũ, cân nhắc nâng cấp RAM, CPU hoặc ổ cứng (nếu có thể).
Cài lại hệ điều hành:
Nếu các cách trên không hiệu quả, cài lại hệ điều hành là giải pháp cuối cùng.
2. Màn hình xanh chết chóc (Blue Screen of Death – BSOD) – Windows:
Nguyên nhân:
Driver lỗi:
Thường gặp nhất, đặc biệt sau khi cài đặt hoặc cập nhật driver.
Lỗi phần cứng:
RAM, ổ cứng, card đồ họa…
Xung đột phần mềm:
Hai phần mềm không tương thích gây ra lỗi hệ thống.
Quá nhiệt:
CPU hoặc GPU quá nóng.
Lỗi hệ điều hành:
File hệ thống bị hỏng.
Cách khắc phục:
Ghi lại mã lỗi:
BSOD thường hiển thị mã lỗi, hãy ghi lại để tìm kiếm thông tin trên mạng.
Khởi động lại máy tính:
Đôi khi BSOD chỉ là lỗi tạm thời.
Khôi phục hệ thống (System Restore):
Khôi phục máy tính về trạng thái trước khi xảy ra lỗi.
Vị trí:
System Restore trong Control Panel (Windows).
Cập nhật hoặc gỡ bỏ driver:
Nếu BSOD xuất hiện sau khi cài đặt/cập nhật driver, hãy thử cập nhật lên phiên bản mới nhất hoặc gỡ bỏ driver đó.
Vị trí:
Device Manager (Windows).
Kiểm tra RAM:
Sử dụng công cụ Windows Memory Diagnostic để kiểm tra RAM.
Vị trí:
Tìm kiếm “Windows Memory Diagnostic” trong Windows.
Kiểm tra ổ cứng:
Sử dụng công cụ CHKDSK để kiểm tra và sửa lỗi ổ cứng.
Vị trí:
Command Prompt (Admin) -> gõ `chkdsk /f /r`
Kiểm tra nhiệt độ:
Sử dụng phần mềm theo dõi nhiệt độ để kiểm tra xem CPU/GPU có bị quá nhiệt không.
Vị trí:
Phần mềm theo dõi nhiệt độ CPU/GPU (ví dụ: HWMonitor).
Cài lại hệ điều hành:
Nếu các cách trên không hiệu quả.
3. Ứng dụng không phản hồi (Application Not Responding):
Nguyên nhân:
Ứng dụng bị treo:
Ứng dụng gặp lỗi và không thể tiếp tục hoạt động.
Quá tải tài nguyên:
Ứng dụng sử dụng quá nhiều CPU, RAM hoặc ổ cứng.
Xung đột phần mềm:
Ứng dụng xung đột với phần mềm khác.
Lỗi driver:
Driver của card đồ họa hoặc thiết bị khác gây ra lỗi cho ứng dụng.
Cách khắc phục:
Chờ đợi:
Đôi khi ứng dụng chỉ cần thời gian để xử lý tác vụ.
Tắt ứng dụng bằng Task Manager:
Mở Task Manager (Ctrl+Shift+Esc), tìm ứng dụng và chọn “End Task”.
Vị trí:
Task Manager (Windows) hoặc Activity Monitor (macOS).
Khởi động lại máy tính:
Nếu không tắt được ứng dụng, khởi động lại máy tính.
Cập nhật ứng dụng:
Phiên bản cũ có thể có lỗi.
Cập nhật driver:
Cập nhật driver card đồ họa và các thiết bị liên quan.
Vị trí:
Device Manager (Windows) hoặc System Information (macOS).
Gỡ bỏ và cài đặt lại ứng dụng:
Nếu lỗi vẫn tiếp diễn.
4. Lỗi kết nối mạng (Network Connection Issues):
Nguyên nhân:
Lỗi modem/router:
Modem hoặc router gặp sự cố.
Cáp mạng bị hỏng:
Cáp mạng kết nối máy tính với modem/router bị hỏng.
Driver card mạng lỗi:
Driver của card mạng bị lỗi.
Địa chỉ IP bị xung đột:
Hai thiết bị trong mạng sử dụng cùng một địa chỉ IP.
Cài đặt mạng sai:
Cài đặt TCP/IP không chính xác.
Tường lửa chặn:
Tường lửa chặn kết nối mạng của ứng dụng.
Cách khắc phục:
Kiểm tra modem/router:
Khởi động lại modem/router. Kiểm tra đèn tín hiệu trên modem/router.
Vị trí:
Modem/router.
Kiểm tra cáp mạng:
Đảm bảo cáp mạng được cắm chắc chắn vào máy tính và modem/router. Thử thay thế cáp mạng khác.
Vị trí:
Cổng Ethernet trên máy tính và modem/router.
Khởi động lại máy tính:
Đôi khi khởi động lại máy tính có thể giải quyết vấn đề.
Cập nhật driver card mạng:
Cập nhật driver card mạng mới nhất.
Vị trí:
Device Manager (Windows) hoặc System Information (macOS).
Giải phóng và gia hạn địa chỉ IP:
Mở Command Prompt (Admin) và gõ `ipconfig /release` rồi `ipconfig /renew`.
Vị trí:
Command Prompt.
Đặt lại cài đặt mạng:
Vào Network Reset trong Settings (Windows).
Vị trí:
Settings -> Network & Internet -> Status -> Network Reset.
Kiểm tra tường lửa:
Đảm bảo tường lửa không chặn kết nối mạng của ứng dụng.
Vị trí:
Windows Firewall hoặc phần mềm tường lửa khác.
II. Lỗi Phần Cứng (Hardware)
1. Máy tính không khởi động (No Power/No Boot):
Nguyên nhân:
Nguồn điện:
Không có điện vào máy tính (dây nguồn lỏng, ổ cắm hỏng, nguồn bị hỏng).
Nút nguồn:
Nút nguồn bị hỏng.
RAM:
RAM bị lỏng hoặc hỏng.
Mainboard:
Mainboard bị hỏng.
CPU:
CPU bị hỏng (ít gặp).
Card đồ họa:
Card đồ họa bị hỏng (nếu có card rời).
Ổ cứng:
Ổ cứng bị hỏng (máy có thể khởi động nhưng không vào được hệ điều hành).
Cách khắc phục:
Kiểm tra nguồn điện:
Đảm bảo dây nguồn được cắm chắc chắn, ổ cắm điện hoạt động. Thử cắm máy tính vào ổ cắm khác.
Vị trí:
Dây nguồn, ổ cắm điện.
Kiểm tra nút nguồn:
Đảm bảo nút nguồn không bị kẹt hoặc hỏng.
Vị trí:
Nút nguồn trên thùng máy hoặc laptop.
Kiểm tra RAM:
Tháo RAM ra và lắp lại, đảm bảo chúng được cắm chắc chắn. Thử từng thanh RAM một để xác định thanh nào bị lỗi (nếu có nhiều thanh).
Vị trí:
Khe cắm RAM trên mainboard.
Kiểm tra card đồ họa (nếu có card rời):
Tháo card đồ họa ra và cắm lại, đảm bảo nó được cắm chắc chắn. Thử cắm màn hình vào cổng onboard (nếu có) để xem có phải do card đồ họa gây ra lỗi không.
Vị trí:
Khe cắm card đồ họa trên mainboard.
Kiểm tra ổ cứng:
Đảm bảo cáp SATA (hoặc cáp khác) kết nối ổ cứng với mainboard được cắm chắc chắn.
Vị trí:
Ổ cứng và mainboard.
Mang đến trung tâm sửa chữa:
Nếu bạn không có kinh nghiệm, hãy mang máy tính đến trung tâm sửa chữa để được kiểm tra và sửa chữa.
2. Màn hình không hiển thị (No Display):
Nguyên nhân:
Dây cáp màn hình:
Dây cáp kết nối máy tính với màn hình bị lỏng hoặc hỏng.
Màn hình:
Màn hình bị hỏng.
Card đồ họa:
Card đồ họa bị hỏng.
RAM:
RAM bị lỗi.
Mainboard:
Mainboard bị lỗi.
Cách khắc phục:
Kiểm tra dây cáp màn hình:
Đảm bảo dây cáp (HDMI, DisplayPort, VGA…) được cắm chắc chắn vào máy tính và màn hình. Thử thay thế dây cáp khác.
Vị trí:
Cổng kết nối trên máy tính và màn hình.
Kiểm tra màn hình:
Thử kết nối màn hình với máy tính khác để xem màn hình có hoạt động không.
Vị trí:
Màn hình.
Kiểm tra card đồ họa:
Nếu có card đồ họa rời, hãy thử cắm màn hình vào cổng onboard (nếu có) để xem có phải do card đồ họa gây ra lỗi không.
Vị trí:
Card đồ họa trên mainboard.
Kiểm tra RAM:
Tháo RAM ra và lắp lại, đảm bảo chúng được cắm chắc chắn.
Vị trí:
Khe cắm RAM trên mainboard.
Mang đến trung tâm sửa chữa:
Nếu bạn không có kinh nghiệm, hãy mang máy tính đến trung tâm sửa chữa để được kiểm tra và sửa chữa.
3. Máy tính quá nóng (Overheating):
Nguyên nhân:
Tản nhiệt kém:
Quạt tản nhiệt bị bẩn, khô keo tản nhiệt, tản nhiệt không hiệu quả.
Quá tải:
Máy tính hoạt động quá tải trong thời gian dài.
Vị trí đặt máy:
Đặt máy tính ở nơi kín, không thông thoáng.
Cách khắc phục:
Vệ sinh quạt tản nhiệt:
Vệ sinh quạt tản nhiệt của CPU, GPU và các quạt khác trong thùng máy.
Vị trí:
Quạt tản nhiệt trên CPU, GPU, thùng máy.
Thay keo tản nhiệt:
Thay keo tản nhiệt cho CPU và GPU.
Vị trí:
Giữa CPU/GPU và tản nhiệt.
Đảm bảo thông thoáng:
Đặt máy tính ở nơi thông thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp.
Giảm tải:
Giảm số lượng chương trình chạy đồng thời, tắt các ứng dụng không cần thiết.
Kiểm tra phần mềm:
Đảm bảo không có phần mềm độc hại chiếm tài nguyên hệ thống.
Nâng cấp tản nhiệt:
Nếu máy tính thường xuyên quá nóng, cân nhắc nâng cấp tản nhiệt.
4. Ổ cứng kêu lạ (HDD Clicking/Grinding Noise):
Nguyên nhân:
Lỗi cơ học:
Đầu đọc của ổ cứng bị hỏng, bề mặt đĩa bị trầy xước.
Va đập:
Ổ cứng bị va đập mạnh.
Tuổi thọ:
Ổ cứng đã sử dụng quá lâu.
Cách khắc phục:
Sao lưu dữ liệu:
Ngay lập tức sao lưu tất cả dữ liệu quan trọng trên ổ cứng.
Thay thế ổ cứng:
Ổ cứng có dấu hiệu kêu lạ thường là dấu hiệu của sự hỏng hóc sắp xảy ra. Nên thay thế ổ cứng càng sớm càng tốt.
Vị trí:
Bên trong thùng máy hoặc laptop.
Lưu ý:
Trước khi thực hiện bất kỳ thao tác sửa chữa nào, hãy đảm bảo bạn đã tắt máy tính và ngắt kết nối khỏi nguồn điện.
Nếu bạn không có kinh nghiệm sửa chữa máy tính, hãy mang máy tính đến trung tâm sửa chữa uy tín để được hỗ trợ.
Luôn sao lưu dữ liệu quan trọng thường xuyên để tránh mất mát dữ liệu khi máy tính gặp sự cố.
Hy vọng những thông tin này hữu ích cho bạn! Chúc bạn thành công!
http://lynx.lib.usm.edu/login?url=https://cisnet.edu.vn