Theo NASA, nguyệt thực một phần dài nhất (dự kiến kéo dài tới hơn 3 tiếng đồng hồ) của thế kỷ sắp diễn ra tại nhiều khu vực trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Bạn đang xem: Hiện tượng nhật thực, nguyệt thực là gì, bài tập về hiện tượng nhật thực, nguyệt thực có đáp án
1. Nguyệt thực là gì?
Nguyệt thực là tên gọi của một hiện tượng thiên văn hiếm gặp. Hiện tượng này chỉ xảy ra khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất thẳng hàng với nhau hoặc xấp xỉ thẳng hàng. Khi đó, Mặt Trăng sẽ bị che khuất bởi Trái Đất khỏi ánh sáng của Mặt trời một phần hoặc toàn phần.
Tuy nhiên do Trái Đất chỉ chắn được một phần của ánh sáng Mặt Trời do kích thước chênh lệch nên hiện tượng nguyệt thực chỉ có thể xảy ra vào những ngày trăng tròn và khi Mặt Trăng đi qua một phần hoặc toàn bộ bóng của Trái Đất.
Nguyệt thực là hiện tượng thiên văn hiếm gặp mà nhiều người mong chờ. (Ảnh: Pinterest)
2. Hiện tượng nguyệt thực xảy ra khi nào?
Theo số liệu phân tích từ các nhà nghiên cứu thì tính từ năm 2000 TCN cho đến nay đã có hơn 7700 lần xuất hiện nguyệt thực. Theo đó, một năm hiện tượng nguyệt thực có thể diễn ra từ 0 tới 3 lần. Hiện tượng nguyệt thực một phần sẽ xuất hiện nhiều hơn các dạng khác. Năm 1982 là lần cuối cùng có tới 3 lần hiện tượng nguyệt thực toàn phần xảy ra trong 1 năm.
3. Phân loại hiện tượng nguyệt thực
Cũng theo các nhà nghiên cứu thiên văn học, hiện nay có tới 3 dạng hiện tượng nguyệt thực như: Nguyệt thực một phần, nguyệt thực toàn phần và nguyệt thực nửa tối. Cụ thể:
3.1. Nguyệt thực một phần
Hiện tượng nguyệt thực một phần xảy ra khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất nằm trên một đường gần thẳng hàng. Khi đó, Mặt Trăng bị che khuất đi một phần, ánh trăng bị mờ đi và khi đó chúng ta có thể thấy bóng của Trái Đất có màu đen hoặc đỏ sẫm che Mặt Trăng. Ngoài ra, trước khi xảy ra hiện tượng nguyệt thực toàn phần thì nguyệt thực một phần sẽ xuất hiện.
Hiện tượng nguyệt thực được chia thành 3 dạng khác nhau là một phần, toàn phần và nửa tối. (Ảnh: Pinterest)
3.2. Nguyệt thực toàn phần
Nguyệt thực toàn phần là gì? Nguyệt thực toàn phần còn được gọi là mặt trăng máu. Nó là một trong những hiện tượng được mọi người mong chờ nhất bởi sự đặc biệt của nó. Nguyệt thực toàn phần thường diễn ra trong khoảng 104 phút. Vậy hiện tượng nguyệt thực toàn phần xảy ra khi nào?
Nguyệt thực toàn phần xảy ra khi Mặt Trăng đi vào vùng tối (Umbra) của Trái Đất. Khi xảy ra hiện tượng này, chỉ có các tia Mặt Trời có bước sóng đỏ và cam dài chiếu xuống Mặt Trăng còn bầu khí quyển của vùng rìa Trái Đất cản lại hết những tia sáng có bước sóng ngắn. Mặt Trăng phản xạ lại với ánh sáng màu đỏ, cam này nên khi chúng ta quan sát Mặt Trăng từ Trái Đất sẽ thấy nó có màu đỏ.
3.3. Nguyệt thực nửa tối
Hiện tượng nguyệt thực nửa tối là khi Mặt Trăng đi vào vùng nửa tối của Trái Đất khiến cho ánh sáng bị mờ và tối dần đi. Riêng với hiện tượng này rất khó để quan sắt bằng mắt thường mà cần có hỗ trợ từ các thiết bị quan sát thiên văn.
4. Nguyệt thực và Nhật thực khác nhau thế nào?
Nguyệt thực và Nhật thực là 2 hiện tượng thiên văn của vũ trụ, nhưng không phải ai cũng biết phân biệt sự giống và khác nhau giữa chúng. Hãy cùng tìm hiểu nhé!
Sự giống nhau
Hiện tượng nhật thực và nguyệt thực xảy ra khi Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất cùng nằm trên một đường thẳng hoặc gần thẳng hàng với nhau. Hiện tượng nhật thực và nguyệt thực đều có 2 dạng là một phần và toàn phần.
Sự khác nhau
Hiện tượng nhật thực xảy ra khi Mặt Trăng ở giữa Trái Đất và Mặt Trời. Vì nằm ở vị trí đó nên Mặt Trăng che phủ một phần hoặc toàn bộ phần ánh sáng của Mặt trời chiếu lên Trái Đất khiến cho trời tối sầm vào giữa ban ngày.
Hiện tượng nhật thực còn có thêm một dạng là nhật thực hình khuyên, là do Mặt Trăng ở xa Trái Đất nên không thể che khuất được hết Mặt Trời nên tạo thành hình tròn với màu đen ở giữa. Ngoài ra, số lần xảy ra nhật thực thường từ 2 đến 5 lần trong 1 năm nhưng chỉ diễn ra ở phạm vi hẹp nên hiếm khi được chứng kiến.
Hiện tượng nguyệt thực xảy ra khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trời và Mặt Trăng. Lúc này Trái Đất che hết hoàn toàn ánh sáng của Mặt Trời chiếu lên Mặt Trăng. Nguyệt thực ít khi xuất hiện hơn, thường xảy ra từ 1 đến 2 lần trong 1 năm và trong 5 năm sẽ có 1 năm không diễn ra hiện tượng này. Mỗi khi nguyệt thực xảy ra, có tới một nửa Trái Đất có thể quan sát thấy.
5. Nguyệt thực có ảnh hưởng gì không?
Theo các chuyên gia, xung quanh hiện tượng nguyệt thực có rất nhiều tin đồn, đặc biệt là "Nguyệt thực có ảnh hưởng gì không?". Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, hiện tượng này không hẳn là không ảnh hưởng tới đời sống của con người.
Điều này khiến cho khi xảy ra nguyệt thực, các đợt thuỷ triều mạnh và cao hơn. Người Nhật xưa còn tin rằng nguyệt thực là dấu hiệu báo trước các trận động đất và sóng thần. Nguyên nhân là do lực hấp dẫn tác động và phát sinh ra các dao động địa chất.
Ảnh hưởng của nguyệt thực đối với con người thường là khiến cho melatonin và hormone liên quan tới chu kì ngủ và thức bị suy giảm. Vì thế vào những ngày trăng tròn kèm nguyệt thực con người sẽ cảm thấy khó ngủ và dễ bị ức chế thần kinh. Ngoài ra cũng có thống kê chỉ ra nguyệt thực có thể khiến tỷ lệ sinh nở ở phụ nữ tăng. Nhưng những ảnh hưởng này không quá nghiêm trọng đối với sức khoẻ của con người.
6. Nguyệt thực tại Việt Nam
Theo thông tin từ NASA, nguyệt thực một phần dài nhất (dự kiến kéo dài tới hơn 3 tiếng đồng hồ) của thế kỷ sắp diễn ra tại nhiều khu vực trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đây cũng là hiện tượng dài nhất trong 580 năm qua. Hiện tượng này xảy ra trùng với dịp trăng hải ly (dịp trăng tròn của tháng 11) tức là nguyệt thực ngày 19/11.
Vào ngày 19/11, tại Việt Nam, trạng thái nguyệt thực diễn ra lúc mấy giờ? Theo các tính toán, trạng thái này sẽ bắt đầu khi trăng mọc vào lúc 17 giờ 26 phút 44 giây và đạt cực đại lúc 17 giờ 32 phút 49 giây. Trạng thái nguyệt thực bán phần kết thúc vào lúc 17 giờ 47 phút 4 giây và trạng thái nguyệt thực nửa tối kết thúc vào lúc 19 giờ 3 phút 40 giây.
Trước đó, vào ngày 26 tháng 5 năm 2021, nguyệt thực toàn phần đã diễn ra tại ở khu vực Đông Nam Á (trong đó có Việt Nam), Úc, Châu Đại Dương, Canada, hầu hết Alaska, Hawaii, Mexico, Trung Mỹ và hầu hết Nam Mỹ. Khi đó hiện tượng nguyệt thực cũng diễn ra vào thời điểm trăng tròn nên được gọi là Siêu trăng máu.
Nếu bạn muốn biết rõ hơn về hiện tượng thiên văn thú vị này toàn phần thì hãy tham khảo thêm những hình ảnh nguyệt thực dưới đây nhé!
Hiện tượng nhật thực và nguyệt thực chắc hẳn đã không còn quá xa lạ. Tuy nhiên, không phải ai cũng thực sự hiểu vì sao lại có 2 hiện tượng này, cũng như có nhiều điều thú vị về chúng. Hãy cùng cisnet.edu.vn giải thích hiện tượng nhật thực nguyệt thực vật lí 7 này dựa trên ứng dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng nhé.
Bóng tối là gì? Bóng nửa tối là gì?
Do khi giải thích về hai hiện tượng nhật thực và nguyệt thực, người ta cũng dùng những khái niệm như bóng tối và bóng nửa tối để giải thích hiện tượng đó. Để cho dễ hình dung, trước tiên chúng ta cần tìm hiểu bóng tối là gì và bóng nửa tối là gì qua hai thí nghiệm đơn giản dưới đây.
Bóng tối là gì?
Để hiểu được khái niệm này, hãy cùng xem một thí nghiệm dưới đây
Thí nghiệm 1
Đặt một nguồn sáng nhỏ (có thể là bóng đèn pin đang sáng) trước màn chắn. Trong khoảng từ bóng đèn đến màn chắn, đặt thêm một miếng bìa như hình bên dưới.
Quan sát thí nghiệm ta thấy
Vùng sáng: Vì có các tia sáng từ đèn pin truyền thẳng đến màn chắn mà không bị cản trở. Do đó trên màn chắn sẽ có vùng chắn được ánh sáng gọi là vùng sáng.Như vậy, qua thí nghiệm trên ta có nhận xét:
Vùng màu đen không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng tới vì ánh sáng truyền theo đường thẳng, gặp vật cản ánh sáng sẽ bị cản lại và không truyền qua được.&r
Arr; Trên màn chắn đặt phía sau vật cản có một vùng không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng tới được gọi là bóng tối.
Bóng nửa tối là gì?
Thí nghiệm 2
Thay bóng đèn pin thành bóng có hiệu suất cao hơn (bóng đèn điện).
Quan sát hiện tượng ta thấy:
Vùng bóng nửa tối: Vùng nằm sau tấm bìa chỉ nhận được một phần sáng mà bóng đèn điện truyền tới.
Như vậy, qua thí nghiệm trên ta có nhận xét:
Vùng ở giữa màn chắn là vùng tốiVùng ở ngoài cùng chính là vùng sáng
Vùng xen giữa được gọi là vùng bóng nửa tối
&r
Arr; Trên màn chắn đặt phía sau vật chắn có một vùng chỉ nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng tới được gọi là vùng bóng nửa tối.
ĐỪNG BỎ LỠ!! Chương trình học Toán bằng tiếng Anh, giúp phát triển tư duy một cách toàn diện nhất. Nhận ưu đãi lên đến 40%, chưa đến 2K/NGÀY. |
Giải thích hiện tượng nhật thực nguyệt thực vật lí 7
Trong chương trình học vật lý 7, các em sẽ được tìm hiểu kỹ hơn về hiện tượng nhật thực nguyệt thực. Cụ thể:
Giải thích hiện tượng nhật thực là gì?
Nhật thực xảy ra khi nào? là khi Khi Mặt Trăng nằm giữa Mặt Trời và Trái Đất thì một phần ánh sáng từ Mặt Trời chiếu đến Trái Đất sẽ bị Mặt Trăng che khuất. Khi đó trên Trái Đất sẽ xuất hiện bóng tối và bóng nửa tối.
Nếu ta đứng ở chỗ bóng tối thì sẽ không nhìn thấy Mặt Trời, ta nói ở đó có hiện tượng nhật thực toàn phần. Nếu ta đứng ở chỗ bóng nửa tối thì sẽ nhìn thấy một phần Mặt Trời, ta nói ở đó có hiện tượng nhật thực một phần.
Hình ảnh nhật thực một phần diễn ra vào ngày 19/3 tại Việt Nam. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Giải thích hiện tượng nguyệt thực là gì?
Khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trăng và Mặt Trời, Mặt Trăng sẽ bị Trái Đất che khuất, nó không nhận được ánh sáng từ Mặt Trời chiếu đến nên chúng ta không thể nhìn thấy Mặt Trăng. Ta nói khi đó đã xảy ra hiện tượng nguyệt thực.
Hiện tượng nguyệt thực có rất nhiều kiểu khác nhau nhưng chỉ có 3 kiểu nguyệt thực chính và thường hay xuất hiện nhất đó là:
Nguyệt thực một phầnHiện tượng này xảy ra khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng nằm trên một đường gần thẳng hàng nhau. Lúc này ánh trăng sẽ bị mờ đi và Mặt Trăng bị khuyết đi một phần. Có thể nhìn thấy bóng của Trái Đất màu đen (hoặc màu đỏ sẫm) đang che khuất Mặt Trăng.
Trong quá trình nguyệt thực toàn phần, nguyệt thực một phần sẽ xuất hiện trước và sau khi nguyệt thực toàn phần. Nguyệt thực một phần thường sẽ kéo dài khoảng 6 tiếng đồng hồ.
Nguyệt thực toàn phầnXảy ra khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng nằm thẳng hàng nhau. Khi đó, Mặt Trăng đi vào vùng bóng tối của Trái Đất. Lúc này ánh trăng sẽ bị mờ đi và Mặt Trăng sẽ có màu đỏ đồng, đôi khi sẽ có màu cam sẫm.
Khi nguyệt thực toàn phần diễn ra, tia Mặt Trời trước khi đến được Mặt Trăng đã chiếu vào chóp bóng của Trái Đất và bị khí quyển Trái Đất khúc xạ. Các tia sáng bước sóng ngắn đã bị cản lại hết, chỉ còn các tia có bước sóng dài (đỏ, cam) xuyên qua. Chính vì vậy mà Mặt Trăng thường hiện ra dưới màu đỏ nhạt. Thời gian tối đa của nguyệt thực toàn phần: 104 phút (trường hợp thường hay tái diễn).
Nguyệt thực nửa tốiXảy ra khi Mặt Trăng đi qua vùng nửa tối của Trái Đất. Lúc này ánh trăng sẽ mờ và Mặt Trăng sẽ mờ và tối đần đi. Nguyệt thực bán phần khó nhìn thấy bằng mắt thường do ánh chói của Mặt Trời giảm thiểu.
cisnet.edu.vn Math - Vừa học toán tư duy vừa phát triển ngoại ngữ tiết kiệm
Nội dung 3 định luật Newton và bài tập vận dụng chi tiết
Lý thuyết và thực hành chống ô nhiễm tiếng ồn vật lý 7
Giải bài tập vật lí 7 bài 3 trang 9 SGK
Bài 1: Câu 3 (trang 10 sgk Vật Lý 7): Giải thích vì sao đứng ở nơi có nhật thực toàn phần ta lại không nhìn thấy Mặt Trời và thấy trời tối lại?
Đáp án:
Nơi có nhật thực toàn phần nằm trong vùng bóng tối của Mặt Trăng, bị Mặt Trăng che khuất không cho ánh sáng Mặt Trời chiếu đến. Vì thế đứng ở nơi có nhật thực toàn phần không nhìn thấy Mặt Trời và thấy trời tối lại.
Xem thêm: Cách Lắp Công Tắc Cầu Thang Siêu Siêu Đơn Giản, 8 Cách Đấu Công Tắc Cầu Thang Siêu Siêu Đơn Giản
Ngoài ra, để có thể ôn tập kỹ càng hơn các dạng bài liên quan đến hiện tượng nhật thực nguyệt thực thì các bạn có thể tham khảo một số câu hỏi dưới đây. Những câu hỏi này khá tương đồng trong những bài kiểm tra mà giáo thường ra nên các bạn hãy cố gắng ôn luyện thật nhiều nhé.
Bài 2: Ban đêm, trong phòng chỉ có một ngọn đèn. Giơ bàn tay chắn giữa ngọn đèn và bức tường, ta quan sát thấy trên bức tường?
Một vùng tối hình bàn tay
Vùng sáng được chiếu sáng đầy đủ
Một vùng bóng tối tròn
Một vùng tối hình bàn tay, xung quanh có viền mờ hơn
Hướng dẫn giải:
Bàn tay chắn giữa ngọn đèn và bức tường đóng vai trò là vật chắn sáng. Khi này, trên tường sẽ xuất hiện bóng tối và bóng nửa tối của bàn tay tức là một vùng tối hình bàn tay, xung quanh sẽ có viền mờ hơn.
Hình dạng của bóng tối và bóng nửa tối giống bàn tay là do các tia sáng truyền theo đường thẳng.
Đáp án cần chọn là: D
Bài 3: Khi đứng ở vị trị bóng tối hay bóng nửa tối ta mới quan sát được hiện tượng Nhật thực toàn phần. Vì sao lại khẳng định như vậy?
Đứng ở chỗ bóng nửa tối. Vì đứng ở vị trí bóng nửa tối ta có thể nhìn thấy Mặt Trời, ta gọi là có Nhật thực toàn phần.
Đứng ở chỗ bóng tối. Vì đứng ở vị trí bóng tối ta không nhìn thấy Mặt Trời, ta gọi là có Nhật thực toàn phần.
Đứng ở chỗ bóng nửa tối. Vì đứng ở vị trí bóng tối ta không nhìn thấy Mặt Trời ta gọi là có Nhật thực toàn phần.
Đứng ở chỗ bóng tối. Vì đứng ở vị trí bóng tối ta sẽ nhìn thấy Mặt Trời ta gọi là có Nhật thực toàn phần.
Đáp án: B. Đứng ở chỗ bóng tối. Vì đứng ở vị trí bóng tối ta không nhìn thấy Mặt Trời, ta gọi là có Nhật thực toàn phần.
Bài 4: Đứng trên mặt đất, trường hợp nào dưới đây ta thấy có nguyệt thực?
Ban đêm, khi nơi ta đứng không nhận được ánh sáng Mặt Trời.
Ban đêm, khi Mặt Trăng không nhận được ánh sáng Mặt Trời vì bị Trái Đất che khuất.
Khi Mặt Trời che khuất Mặt Trăng, không cho ánh sáng từ Mặt Trăng tới Trái Đất.
Khi Mặt Trăng che khuất Mặt Trời, ta chỉ nhìn thấy phía sau Mặt Trăng tối đen.
Đáp án: B. Ban đêm, khi Mặt Trăng không nhận được ánh sáng Mặt Trời vì bị Trái Đất che khuất.
Bài 5: Đặt một ngọn nến trước một màn chắn sáng. Để mắt trong vùng bóng nửa tối, ta quan sát ngọn nến thấy có gì khác so với khi không có màn chắn?
Ngọn nến sáng yếu hơn
Ngọn nến sáng mạnh hơn
Không có gì khác
Chỉ nhìn thấy một phần của ngọn nến
Đáp án:D. Chỉ nhìn thấy một phần của ngọn nến
Bài tập vật lí 7 về hiện tượng nhật thực và nguyệt thực để luyện tập
Dưới đây là một số bài tập vềhiện tượng nhật thực nguyệt thực trong chương trình vật lý lớp 7 để các em tự luyện:
Câu 1.Khi có hiện tượng nguyệt thực toàn phần xẩy ra ta thấy:
A. Mặt trăng bị che khuất hoàn toàn không nhận được ánh sáng mặt trời.
B. Mặt trăng bị che khuất hoàn toàn, xung quanh có tai lửa.
C. Mặt trăng bị che khuất và không thấy tia sáng nào của mặt trời.
D. Một phần mặt trăng bị che khuất, phần còn lại là bóng nửa tối.
E. Một phần Mặt trăng bị che khuất và thấy các tia sáng mặt trời
Câu 2.Tại một nơi có xảy ra nhật thực một phần, khi đó:
A. Người ở đó không nhìn thấy mặt trăng.
B. Người ở đó chỉ nhìn thấy một phần mặt trăng.
C. Ở đó nằm trong vùng bóng tối của mặt trăng.
D. Người ở đó không nhìn thấy một phần mặt trời.
E. Người ở đó không nhìn thấy mặt trăng lẫn mặt trời.
Câu 3.Để giải thích hiện tượng nguyệt thực người ta dựa vào:
A. Định luật truyền thẳng của ánh sáng
B. Định luật phản xạ ánh sáng
C. Định luật khúc xạ ánh sáng
D. Cả 3 định luật trên
Câu 4.Câu nào đúng nhất?
A. Khi có nhật thực, mặt trăng tạo ra bóng tối trên trái đất.
B. Nguyệt thực chỉ xuất hiện vào ban đêm.
C. Nhật thực chỉ xuất hiện vào ban ngày với mặt trời là nguồn sáng.
D. Cả 3 phương án đều đúng
Câu 5.Vì sao khi có nhật thực, đứng trên mặt đất vào ban ngày trời quang mây, ta lại không nhìn thấy Mặt Trời.
A. Vì mặt trời lúc đó không phát ánh sáng nữa.
B. Vì lúc đó Mặt Trời không chiếu sáng Trái Đất nữa.
C. Vì lúc đó Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất, ta nằm trong vùng bóng tối của Mặt Trăng.
D. Vì mắt ta lúc đó đột nhiên bị mù, không nhìn thấy gì nữa
Câu 6.Khi có hiện tượng nhật thực và hiện tượng nguyệt thực, vị trí tương đối của trái đất, mặt trời và mặt trăng như thế nào?
Câu 7.Điền từ thích hợp vào chỗ chấm trong các câu sau:
a) Nhật Thực quan sát được vào ………………………………..………….khi ……………………che khuất ánh sáng từ ……………………………
b) Nguyệt Thực thường quan sát được vào những đêm ………………..…..khi ……………………che khuất………….
Câu 8.Một học sinh cho rằng, khi xảy ra hiện tượng nhật thực, thì tất cả mọi người đứng trên trái đất đều có thể quan sát được. Theo em nói như thế có đúng không, tại sao?
Câu 9.
An và bình nhìn lên bầu trời thấy trăng hình lưỡi liềm. Bình nói đó là hiện tượng nguyệt thực, nhưng An quả quyết là không phải. Nếu An đúng thì theo em An đã căn cứ vào đâu?
Câu 10.
Vì sao nguyệt thực thường xảy ra vào ngày rằm và thời gian xảy ra nguyệt thực thường dài hơn nhật thực?
Câu 11: Ban đêm, dùng một quyển vở che kín bóng đèn dây tóc đang sáng, trên bàn sẽ tối, có khi không thể đọc sách được. Nhưng nếu dùng quyển vở che đèn ống thì ta vẫn đọc sách được. Giải thích vì sao lại có sự khác nhau đó?
Trên đây là tổng hợp những kiến thức và cách giải thích hiện tượng nhật thực nguyệt thực vật lí 7 dễ hiểu mà cisnet.edu.vn biên soạn cho các bạn. Mong rằng những chia sẻ trên sẽ giúp mọi người có thể ghi nhớ bài học một cách lâu nhất. Nếu bạn thấy hay thì hãy theo dõi cisnet.edu.vn và thường xuyên truy cập vào kiến thức cơ bản để có thể cập nhập cho mình những bài học hữu ích nhé.