“Một Cõi Đi Về” của nhạc sĩ Trịnh Công sơn với hồ hết triết lý đạo phật sâu sắc
Nhạc sĩ Trịnh Công đánh là một trong những cây đại thụ lớn số 1 của nền âm thanh Việt Nam. Đã trăng tròn năm kể từ ngày nạm nhạc sĩ rời khỏi chốn dương gian, cơ mà di sản đồ sộ với trên 600 nhạc phẩm lừng danh ông nhằm lại mang đến đời vẫn trường tồn mãi với thời gian, đi sâu vào lòng những tình nhân nhạc.
Bạn đang xem: Một cõi đi về
Nhạc Trịnh mang trong mình một sức hút thân cận cùng một ít lãng du, một ít hư ảo, ca từ bi thiết man mác khiến người nghe chìm đắm vào không gian âm nhạc Trịnh. Mỗi nhạc phẩm của ông luôn gắn sát với thân phận bé người, cùng với tình yêu chân thật và nhất là nó thêm với từng trải nghiệm trong cuộc đời ông, tuyệt phẩm “Một Cõi Đi Về” cũng ko ngoại lệ.
Ông đưa tất cả vào hồ hết khúc Trịnh ca bằng toàn bộ lòng chân thành, ca tự giản dị, biến music thành chất xúc tác cho việc thăng hoa vào cảm xúc. Có lẽ rằng đó chính là lý bởi khiến bất kể ai nghe nhạc của ông đều mong ôm đàn mà hát như say, nhưng mà nghêu ngao với đời.
Và nhắc tới nhạc Trịnh, có lẽ rằng khó ai hoàn toàn có thể quên được ca khúc “Một Cõi Đi Về”. Vị những triết lý phật giáo được nghệ sỹ tài hoa Trịnh Công đánh chuyển sở hữu vào bài hát bởi những ca từ sâu sắc, tinh tế, để tín đồ nghe thấm rộng về đời, về một kiếp nhân sinh.
Đặc biệt, đấy là ca khúc thể hiện rõ nét chiều sâu trọng điểm linh vào con bạn ông, trong tứ tưởng nhạc Trịnh và cũng là nhạc phẩm ông chổ chính giữa đắc nhất trong sự nghiệp âm nhạc của mình.
Nhạc phẩm “Một Cõi Đi Về” được sáng sủa tác vào mức năm 1974, nhưng đến tận năm 1980 mới có dịp được cho với công bọn chúng một phương pháp rộng rãi. Nàng danh ca Khánh Ly – cặp bài trùng với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn kể từ năm 1967,
Bà từng chia sẻ: “Ông ấy nói với tôi rằng, mỗi con fan sinh ra ai ai cũng có một cõi nhằm đi về. Nên lúc còn rất trẻ, ông ấy đã viết Phôi Pha, trong những số đó có câu “Thôi về đi, mặt đường trần đâu có gì, đầu xanh mấy mùa” để rồi sau này, ông lại viết “Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi”, “Đi đâu loanh quanh mang lại đời mỏi mệt”.
“Một Cõi Đi Về” như một sự ngọt ngào và lắng đọng của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn lúc chiêm nghiệm triết lý của nhà Phật. Kiếp đời đến bốn hư vô cát lớp bụi rồi sinh sống “trăm năm trong kiếp fan ta”, mang lại khi xong cũng quay trở lại với cát những vết bụi hư vô. Mặc dù đi giỏi về thì cũng chỉ cần mỗi cõi vô cùng, vô tận.
Hành trình vô tận của thời gian nhưng hữu hạn của một đời tín đồ được ông mở ra đầy thấm thía, ẩn mật qua ca khúc này:
“Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi
Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt
Trên nhị vai ta đôi vầng nhật nguyệt
Rọi suốt trăm năm một cõi đi về”
Có lẽ mỗi cá nhân nghe ca khúc này thứ 1 tiên, hồ hết sẽ cảm nhận được những bước đi vô định loanh xung quanh từng tháng, từng ngày một giữa cuộc đời để đi kiếm những ảo thực lỗi vô.
Chỉ với hai chữ “đi” cùng “về” đầy túng bấn ẩn, vẫn đủ cho tất cả những người nghe cảm giác được cả một hành trình bất tận.
Đi đâu cùng về đâu mà khiến cho đôi chân mỏi mệt mang lại vậy. Trong 1 trong các buổi phỏng vấn nhạc sĩ Trịnh Công đánh về nhạc phẩm “Một Cõi Đi Về”,
Ông từng trải lòng: “Khi viết bài hát “Một Cõi Đi Về” và nhiều bài giống như như thế, tôi chưa hẳn nhờ mang đến một bối cảnh ngoại giới nào cả. Đó chỉ là một trong những bài thơ nhỏ tuổi tôi ước ao hát về một cảnh giới mà trong mỗi người ai ai cũng có.
Ai cũng đều có một cõi đi về. Từ hư vô tín đồ ta mang đến với cuộc sống đời thường và từ cuộc sống rong chơi một thời hạn người ta lại về bên với lỗi vô. Ai cũng có cõi đi cõi về như thể nhau cả cho nên việc đến cùng đi tới cuộc sống rồi quay lại hư vô nó không hề hăm dọa nhỏ người, quen thuộc với mọi người”.
Dường như nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sẽ lĩnh hội không thiếu thốn những triết lý bên Phật và đủ ngấm thía nhằm truyền tải ca từ 1 cách dung dị, đầy tinh tế.
Bởi theo nhà Phật, vùng nhân gian chỉ là 1 trong những bến đỗ vào kiếp luân hồi nhưng mà thôi. Phía trước sự việc sống và sau sự chết là 1 trong những cõi hư vô vĩnh hằng, một kiếp người chưa hẳn là trạm dừng chân cuối cùng.
Tất cả vạn vật tuần hoàn theo một vòng sinh – trụ – diệt. Thấu hiểu điều này, ông đã có sự tự trên của trung tâm thức để cam kết gửi vào âm nhạc của mình. “Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi” – Một câu hỏi bỏ ngỏ dẫn dắt tín đồ nghe vào thế giới đi về một cõi.
Bằng tất cả sự rung cảm trước cuộc đời, ông ko truyền tải vào nhạc phẩm “Một Cõi Đi Về” các điều rất cao siêu, xa vời. Ông đã đồng ý nó như một lẽ thế tất của cuộc sống đời thường và có đến cho người nghe Trịnh một tâm cầm cố ung dung, trường đoản cú tại, yêu thương lấy cuộc sống này vị đời người ngắn ngủi, vô thường.
Bận rộn có tác dụng gì, search kiếm điều đưa ra ở quá khứ, tương lai nhưng đánh mất phần đa phút giây hiện nay tại. “Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt” nhưng chẳng ráng thoát ra, cơ mà để bản thân lạc lối, mệt mỏi ở cõi hồng nai lưng hữu hạn. Biết dừng lại để tra cứu sự tĩnh lặng trong thâm tâm hồn, buông bỏ những tham sân mê mệt trong cuộc đời, tuy vậy mấy ai dừng lại được.
Không ai rất có thể đào thoát ra khỏi “đôi vầng nhật nguyệt” trên song vai. Từ lúc bé dại đến cơ hội trưởng thành, mỗi cá nhân sẽ mang phần lớn gánh nặng khác biệt trên nhị vai của mình.
Chỉ khi chúng ta thật sự buông bỏ và nhìn cuộc sống bằng một lăng kính khác, biến đổi thế giới quan liêu và cách nhìn nhận thêm những gánh nặng, có lẽ rằng ta new thật sự tìm kiếm được quầng sáng nhằm tự tại bước đi trong cuộc đời.
Ông mong gửi gắm làm việc “Một Cõi Đi Về” một vầng sáng xuất phát điểm từ chân tâm để mỗi người không xẩy ra những chốn si mê của cõi nhân gian bít lấp, xuyên suốt trăm năm chẳng thế thoát ra.
Dường như nhạc sĩ Trịnh Công sơn đang nhìn về cuộc sống bằng trọng điểm thái đầy tĩnh lặng. Tĩnh lặng đến mức rất có thể nghe được thanh âm của cây cối xung quanh, để say quên đời, để phần nhiều gánh nặng đôi vai mang đến một chiều cũng dịu bẫng như mây bay:
“…Lời làm sao của cây lời như thế nào cỏ lạ
Một chiều ngồi say, một đời thật dịu ngày qua
Vừa tàn ngày xuân rồi tàn mùa hạ
Một ngày đầu thu nghe chân ngựa chiến về vùng xa…”
“Xuân chạy, hạ đi, thu dừng, đông lùi lại” – Xuân hạ thu đông tứ mùa gửi sắc tuần tự như một vòng tuần trả cuộc sống. Trăm năm hữu hạn, không còn mùa xuân, tàn mùa hè là ngập kết thúc nửa đời người trôi qua. Rồi đến một chiều thu đông lặng bạn lắng nghe “tiếng chân ngựa về vùng xa” càng ngày ráo riết, cấp gáp hơn như là báo hiệu một điều gì đó cho tương lai.
Thời gian vô tình trôi nhanh như một cái chớp mắt. Một loáng tuổi trẻ sinh sống với tình yêu song lứa, ấp ủ trái tim về một fan phương xa, mang lại độ xế chiều thì “tóc trắng như vôi”, quan sát về cam kết ức phôi pha.
Các tín hiệu thời gian “một chiều”, “ngày qua”, “tàn mùa xuân, tàn mùa hạ”, “về vùng xa” lần lượt được ngân lên, hội tụ khá đầy đủ để thông tin cho một cuộc hành trình dài triền miên bất tận với tất cả hỷ, nộ, ái, ố nghỉ ngơi đời rồi sẽ tới lúc khép lại.
Xoay quanh loại chảy “đi – về”, ngơi nghỉ nhạc phẩm “Một Cõi Đi Về”, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã mở lối những ngõ ngách khác biệt đưa người nghe cho với hành trình yêu thương giữa đời thường.
“Mây che trên đầu cùng nắng bên trên vai
Đôi chân ta đi sông còn ngơi nghỉ lại
Con tim thương yêu vô tình bất chợt gọi
Lại thấy vào ta hiện tại bóng nhỏ người”
Hình ảnh “mây” với “nắng” mở ra ở câu hát này gợi lên chiều sâu của trọng tâm hồn nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Ông mượn 2 hình ảnh ẩn dụ này để gửi gắm thông điệp hy vọng truyền cài trong ca khúc “Một Cõi Đi Về”. “Mây che” sinh hoạt đây phải chăng là phần nhiều góc tối trong thâm tâm hồn bị đậy khuất mà mỗi người mà bọn họ chưa nhấn ra.
Vậy thì khi nắng sáng sủa chiếu lên vai có mấy ai sẽ nhìn thấy. Con fan trở nên bé dại bé hơn trước đây những chuyển phiên vần của sinh sản hóa. Bọn họ dễ dàng chìm sâu vào phần lớn si mê cuộc đời, bị phần đa hư danh, lợi vinh bịt khuất ánh sáng trong lòng hồn.
Lắng nghe “Một Cõi Đi Về” với các chiêm nghiệm thâm thúy trong cuộc sống tại đây
Và có lẽ rằng đã đến lúc họ nên lựa chọn giữa tiếng điện thoại tư vấn của con tim và lý trí. Bao năm trên hành trình tìm kiếm bản ngã của chính mình, ta phát hiện cây cỏ, sông suối, đôi vầng nhật nguyệt.
Xem thêm: Cách Vẽ Hoa Ly Đơn Giản Đẹp Trang Trí Bìa Sổ, 28 Cách Vẽ Hoa Ly Tốt Nhất 07/2023
Nhưng chỉ khi bọn họ dành một tình thương thương, một sự rung cảm đến cuộc đời, rồi sẽ đến lúc “lại thấy trong ta hiện tại bóng con người”. Trịnh Công sơn chở đầy những tâm tư tình cảm và thả hồn chúng vào âm nhạc bằng ca từ domain authority diết bi thảm về một kiếp nhân sinh:
“Nghe mưa nơi này lại nhớ mưa xa
Mưa bay trong ta cất cánh từng hạt nhỏ
Trăm năm vô biên trước đó chưa từng hội ngộ
Chẳng biết khu vực nao là vùng quê nhà”
Trong phần lớn nốt nhạc cuối cùng của tốt phẩm “Một Cõi Đi Về”, nhạc sĩ tài hoa Trịnh Công Sơn hy vọng gửi gắm tới việc thanh thản, ung dung, tự tại thân cuộc đời. Với trái tim nhiều sầu, nhiều cảm của một nghệ sĩ, ông luôn luôn tự hỏi “đâu là bến đỗ an lạc thực sự”.
Nhạc sĩ è Long Ẩn sẽ viết: “Tác phẩm của anh ý được khán giả đón nhận như bao gồm hơi thở của mình. Sự góp sức của anh về tình yêu khu đất nước, về thân phận hữu hạn của kiếp người, Trịnh Công Sơn đang vượt lên cả số phận và định mệnh…” . 1 trong các buổi chiều hoàng hôn, nhạc sĩ Trịnh Công đánh ngồi nhìn lại hành trình dài đi về của chính bản thân mình và rồi viết buộc phải những ca từ da diết:
“Trong lúc ta về lại lưu giữ ta đi
Đi lên non cao đi về biển rộng
Đôi tay nhân gian trước đó chưa từng độ lượng
Ngọn gió hoang sơ thổi suốt xuân thì”
Khi đi lại muốn về, về lại ý muốn đi. Ông trăn trở về cuộc thám hiểm mỗi bạn cớ gì cần chênh vênh trong vòng xoay tuần hoàn của cuộc đời như vậy mà mãi cần thiết thoát được. Hồ hết cửa ải khó khăn vẫn luôn luôn tồn trên như “mây đậy trên đầu”, “nhân gian trước đó chưa từng độ lượng” vị một kiếp người vốn phải trải qua những hỷ, nộ, ái, ố.
Mỗi người có một cõi trở về riêng mang đến mình. Đến cuối cùng thì thực và mơ, sống cùng chết, bi lụy và vui, niềm hạnh phúc và khổ đau cũng trở nên tan theo mây khói, cát những vết bụi lại tái sinh trong mèo bụi. Bởi vì vậy, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đang gửi gắm vào 2 lời ca sau cùng của “Một Cõi Đi Về” bằng những ca từ bỏ lắng đọng:
“Hôm nay ta say ôm đời ngủ muộn
Để mau chóng mai trên đây lại tiếc nuối xuân thì”
Trịnh Công Sơn gởi gắm “Một Cõi Đi Về” đến tín đồ nghe như 1 lời nhắn nhủ ai rồi cũng trở thành đến cơ hội về với khu đất mẹ, mỗi người hãy thoát thoát khỏi những sân mê man hờn giận, quá núi cao biển rộng, quá lên cả loại tôi bất tỉnh trời nhằm không bị thú vị bởi phần đông bến đỗ khắt khe của cuộc đời. Bản thân nhạc sĩ cũng đã từng trải lòng về hành trình đưa nhạc phẩm này đến trái tim bạn nghe:
“Đây là một trong bài hát khôn cùng lạ, thực sự không dễ dàng nắm bắt vì có những câu trong bài xích hát phiên bản thân tôi cũng thấy khó giải thích. Viết thì viết vậy nhưng để phân tích và lý giải thật ví dụ thật khó. Khi tôi gặp mặt không ít fan dù họ học ít tuy thế họ lại thích, hỏi họ tất cả hiểu không, họ vấn đáp là không hiểu nhiều nhưng cảm nhận được bao gồm một cái gì đấy ở mặt trong.
Khi nghe, lúc hát lên có một điều gì đó chạm cho trái tim mình. Tôi nghĩ về trong thẩm mỹ và nghệ thuật điều đặc biệt quan trọng nhất là làm nắm nào để mở ra một con đường ngắn tốt nhất đi tự trái tim mang lại trái tim của tín đồ khác mà không phải cắt nghĩa gì thêm”.
Tuyệt phẩm “Một Cõi Đi Về” của nắm nhạc sĩ Trịnh Công Sơn như 1 nốt lặng tiềm ẩn bao triết lý thâm sâu của nhà Phật để mọi người nghe mọi sống lờ lững lại, có một cái nhìn khác về hành trình đi về của cuộc đời mình.
Những bước chân vội vã ngưng trệ hơn để hiểu thêm sự đời, những nhiều người đang chậm hoặc dừng chân lại nghỉ ngơi thì bắt đầu nghĩ nhiều hơn về hầu như điều ý nghĩa trong cuộc sống, sống hạnh phúc trên dòng bánh xe vô lượng của kiếp nhân sinh vô thường.
Nhạc sĩ Phạm Duy đã viết về nhạc sĩ Trịnh Công sơn như sau “ tình thương trong nhạc của anh là những xúc cảm dữ dội như trái phá trái tim mù lòa, như là nỗi bị tiêu diệt cơn nhức thật dài, như vệt thương mở rộng... Cuộc sống là hư vô công ty nghĩa, con fan sống trong cảnh Chúa, Phật bỏ loài người. Cuộc đời còn là đám đông cơ mà cũng là tiệm không. Con fan là cát vết mờ do bụi mệt nhoài, bao nhiêu năm làm kiếp bé người, bỗng dưng một chiều tóc trắng như vôi... Toàn bộ nói lên sự muộn phiền, đau đớn... Bi quan tủi đến thân phận con tín đồ nên nhánh cỏ cũng xót xa, cục đá cũng ưu phiền, và chỉ từ những mưa cùng mưa để xoa dịu vết thương mở lớn”.
Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi
Đi đâu loanh quanh đến đời mỏi mệt
Trên nhị vai ta đôi vầng nhật nguyệt
Rọi xuống trăm năm một cõi đi về
.....
Một cõi đi về là ca khúc tất cả chiều sâu trung khu linh của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, cũng là tác phẩm trung khu đắc tốt nhất của ông vào sự nghiệp âm thanh của mình.
Một cõi đi về được hiểu theo rất nhiều cách thức khác nhau, nhưng phổ biến nhất được điện thoại tư vấn là Cõi chết, theo nghĩa “sinh ký kết tử quy” sống gởi thác về trong phòng Phật. Hoặc cũng rất có thể hiểu theo một nghĩa không giống là kiếp nhân sinh -“Trăm năm trong cõi fan ta” của Nguyễn Du vậy. Và sự thấm im linh hồn trong từng ca tự của “Một cõi đi về” như hai con mắt lặng thinh của nhạc sĩ đang chú ý đời, nhìn người, chú ý kiếp nhân sinh, nhìn đôi chân lang bạt sẽ mỏi mệt nhọc tìm đường trở về nhà của rất nhiều kiếp nhân sinh khác đã từng ngang qua trước đôi mắt ông.
Có lẽ nhạc sĩ là fan hiểu khôn cùng sâu về triết lý bên Phật, với mỗi sự việc ông nhắc đến trong bài xích hát họ đều hoàn toàn có thể liên tưởng tới các điển tích, đến các bài thơ Thiền. Phật trước lúc giác ngộ cũng là một trong những người lang thang, long dong loanh quanh đi kiếm nhà.
Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi
Đi đâu loanh quanh đến đời mỏi mệt
Một sự mô tả của nỗi bi hùng vô định hướng, những bước đi loanh quanh lang thang từng giờ từng tháng, đi tìm kiếm gì nhằm mãi bao nhiêu năm? cho đến khi mỏi mệt. Như là 1 trong những câu hỏi, cũng như câu vấn đáp chắc nịch, hay cũng tương tự một lời cảnh báo như ông đã có lần viết vào nhạc phẩm bỗng nhiên “ không có đâu em này/ không có cái chết đầu tiên/ Và có đâu bao giờ, đâu bao gồm cái chết sau cùng”
Trên nhị vai ta song vầng nhật nguyệt
Rọi xuống trăm năm một cõi đi về
Lời nhắc nhở như được nhấn mạnh ở câu hát này, song vầng nhật nguyệt nghỉ ngơi đây được đánh giá như chân trung ương trong sáng, sự minh bạch rõ ràng của nhỏ người, bị đa số chốn mê của cõi nhân gian đậy lấp, nhằm rồi trăm năm cứ còn mãi bến mê chôn vùi thiết yếu thoát ra.
Đoạn nhạc này ngấm đẫm hồn, trĩu nặng ưu tư bức bối của một trung tâm hồn đẹp, khao khát đột phá khỏi sự quanh quẩn của cõi nhân sinh. Đoạn nhạc bi ai da diết tạo nên nỗi lòng trăn trở suy tư bằng cái nhìn tịnh tâm, im lặng với bão tố trong lòng để day dứt, để ngẫm cùng để thấm.
Sự yên bình này có thể giúp ông nghe rõ cả lời cỏ cây, nghe trong tâm lý Say, say để rồi thấy đời thiệt nhẹ hôm qua ngày, cùng với xuân hạ thu đông, với cả một đời vơi bẫng.
Lời nào của cây, lời làm sao cỏ lạ
Một chiều ngồi say, một đời thật dịu ngày qua
Vừa tàn mùa xuân rồi tàn mùa hạ
Một ngày đầu thu nghe chân chiến mã về chốn xa
Thời gian qua đi vô tình, chẳng hề quay trở lại với tứ mùa cây vắt áo. Tình cảm của tuổi trẻ em còn ấp ủ trong trái tim yêu, mà lại tuổi xế chiều tóc white như vôi thì tất cả chỉ từ lại là ký kết ức phôi pha, nhạt nhòa. Tất cả những trái ngọt tình thơm ấy chỉ là rất nhiều khoảnh xung khắc thăng hoa ngắn ngủi, rồi lại trôi về hỏng vô, chiếc còn sót lại chỉ là đau khổ sầu nhớ, là bến mê con tín đồ không tự thoát ra nổi, mãi loanh quanh, quẩn quanh lạc lối.
Mây bịt trên đầu và nắng bên trên vai
Đôi chân ta đi sông còn ngơi nghỉ lại
Con tim thương yêu vô tình đột nhiên gọi
Lại thấy vào ta hiện nay bóng nhỏ người
Hình ảnh “Mây tre bên trên đầu với nắng trên vai” là hình ảnh ẩn dụ nhất trong đoạn này, như muốn kể tới sự chuyển đổi xoay vần của tạo thành hóa, mà con người dưới cõi mê thật nhỏ tuổi bé, sự u buổi tối của trọng điểm hồn cũng như những đám mây đen đè nén lên để đến ánh nắng đậu trên vai cũng không có gì nhìn thấy. Chỉ đến khi trái tim yêu đựng lời trong rêu phong, thì trái tim lại hiện lên tình người.
Một sự bi thảm thương, gần như sự được mất vùng nhân gian được Trịnh Công sơn cứ nuốm chở nặng, đong đầy tràn trong từng câu hát cùng với giai điệu da diết buồn, của kẻ lang thang tìm không thấy chốn quê nhà.
Nghe mưa nơi đó lại nhớ mưa xa
Mưa bay trong ta bay từng phân tử nhỏ
Trăm năm vô biên trước đó chưa từng hội ngộ
Chẳng biết vị trí nao là chốn quê nhà
Trong đa số nốt nhạc cuối cùng của ca khúc này, nhạc sĩ như ước ao gửi gắm, tạo nên nỗi khát khao cháy rộp thoát thoát ra khỏi nỗi buồn thương, đi kiếm lối thoát cho hành trình cuộc đời. Hành trình này phải vượt núi cao, hải dương rộng, vượt lên phía trên cả đầy đủ bến mê níu chân mặc dù “đôi tay nhân gian chưa từng độ lượng”,thì hiệu quả của bên đó là hải dương rộng, là mùa xuân, và ngày xuân ấy không hề gió buốt....
Trong lúc ta về lại ghi nhớ ta đi
Đi lên non cao đi về biển khơi rộng
Đôi tay nhân gian chưa từng độ lượng
Ngọn gió hoang sơ thổi buốt xuân thì...
Xin được kết bài xích bằng bình luận của nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn về nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công sơn “Nhạc của Trịnh Công sơn là những bạn dạng tình ca không tồn tại hạnh phúc, những bài hát cho quê nhà đổ vỡ. Cũng là phản ứng của người đau buồn trước hoàn cảnh đất nước, tuy thế nó là sự việc chịu đựng và bị tiêu diệt lịm hơn là việc nổi sùng với chửi bới”.
Lời nhấn xét trên cũng chính là lời thừa nhận xét đúng đắn dành mang đến nhạc phẩm Một cõi trở về của thay nhạc sĩ Trịnh, tuy vậy buồn, tuy nhiên da diết, tự khắc khoải cho một kiếp nhân sinh loanh quanh, đầy bến mê mỏi mệt, sự ưu tư tĩnh lặng ấy với dư âm vang mãi cho những người nghe, ngay cả khi nhạc phẩm đã kết thúc. Nhưng tất yêu phủ nhận, đây là một thành phầm thấm đẫm đời của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.
