Dưới ánh lửa bập bùng, trai gái tay trong tay, chân bước nhịp nhàng theo điệu nhạc của giờ trống, giờ đồng hồ chiêng, thuộc vui say, ngất xỉu ngây trong điệu xòe Thái.
Bạn đang xem: Điệu xòe có từ bao giờ
Xòe Thái - một thẩm mỹ múa truyền thống, di sản văn hóa truyền thống phi đồ gia dụng thể cấp quốc gia, miêu tả nét tinh kiểu thiết kế hóa lâu lăm của đồng bào dân tộc Thái. Đây được xem là một nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, là món ăn niềm tin kết nối mọi tín đồ xích lại sát nhau sau phần nhiều ngày lao hễ vất vả; khu vực gửi gắm trung khu tư, tình yêu và miêu tả khát vọng sinh sống của con người.
Điệu xòe tất cả từ bao giờ?
“Ðiệu xòe, điệu xòe có từ bao giờ/ nhưng vẫn ham như thuở nào…” - những ca trường đoản cú ngân nga trong ca khúc “Ðiệu xòe thương nhau” của nhạc sĩ vương vãi Khon như 1 lời mời gọi thôi thúc du khách gần xa về cùng với Tây Bắc, về với Điện Biên nhằm cùng thả mình vào không khí văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái khu vực đây. Tuy nhiên khi hỏi về nguồn gốc của điệu xòe thì không ai trả lời được và đúng là điệu xòe gồm từ bao giờ. Chỉ biết rằng, mỗi người Thái khi hiện ra đã được nuôi dưỡng, khủng lên cùng rất điệu xòe. Vì vậy mà điệu xòe giữ vai trò quan trọng đặc biệt trong đời sống ý thức của đồng bào dân tộc bản địa Thái. Xòe Thái không phần nhiều đẹp về nghệ thuật và thẩm mỹ mà còn mang tính nhân văn, thể hiện lòng tin gắn kết xã hội và bao gồm sức hút sệt biệt, khiến cho người vào xòe mặc dù lớn, nhỏ, kỳ lạ quen hay sớm, muộn thì vẫn tiếp tục say mê như thuở ban đầu.
“Múa xòe”, hotline theo tiếng dân tộc Thái là “Xe khăn khen” (múa cầm cố tay). Ở hồ hết nơi trung tâm, có không khí rộng thường được chọn là nơi ra mắt những điệu xòe. Từ phần đông cuộc vui nhỏ dại của gia đình, như: Lễ mừng đơn vị mới, ăn hỏi hỏi; cho tới những tiệc tùng, lễ hội lớn của phiên bản làng, như: Xên bản, đầu năm xí xíp, Lễ mừng cơm mới, hay tiệc tùng Hoa Ban… xòe Thái luôn luôn hiện hữu. Đêm đêm dưới ánh lửa bập bùng, mặc dù cho là trai gái, già trẻ, kỳ lạ quen thì phần lớn xích lại gần nhau tay trong tay, chân cách nhịp nhàng, ngất ngây theo điệu nhạc của giờ trống, giờ đồng hồ chiêng… Người dân tộc Thái quan lại niệm: "Không xòe cây lúa ko trổ bông/ ko xòe cây ngô ko ra bắp/ ko xòe trai gái không thành đôi".
Gặp nghệ nhân tỏ tường về xòe Thái
Nghệ nhân ưu tú (NNƯT) mào Văn Ết, sống trong tổ 6, phường Thanh Trường, TP. Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên là 1 trong những người chổ chính giữa huyết, rất thông đạt về thẩm mỹ trình diễn và học thức dân gian, trong các số đó có thẩm mỹ xòe của đồng bào dân tộc bản địa Thái.
Theo chia sẻ của ông, linh hồn của xòe Thái chứa đựng trong 6 điệu xòe cổ. Điệu xòe cơ phiên bản nhất là “Khắm khăn mơi lẩu” (nâng khăn mời rượu), bộc lộ nét văn hóa tiếp xúc ứng xử. Điệu xòe “Phá xí” (bổ bốn) bộc lộ sự kết hợp của xã hội người Thái, luôn nghĩ về nhau, hướng về cội nguồn. Điệu xòe tưng bừng và rộn rã nhất là “Nhôm khăn” (tung khăn). Cùng với những cái khăn piêu choàng trên cổ, những cô nàng Thái đã mô tả được niềm hân hoan mỗi một khi làng phiên bản có chuyện mừng vui, như đám cưới, tân gia tốt mừng mùa bội thu. Trong những lúc điệu xòe “Đổn hôn” (tiến lùi), biểu thị cho ý chí và tình người luôn sắt son gắn kết thì xòe “Khắm khen” (nắm tay) lại biểu đạt sự gắn kết cộng đồng, mỗi lúc có niềm vui, trở ngại hay hoạn nạn vẫn chũm chặt tay nhau, phổ biến sức vượt qua. Sau cùng là điệu xòe “Ỏm lọm tốp mư” (vòng tròn vỗ tay) thường xòe để ngừng mỗi cuộc vui, miêu tả niềm hân hoan với sự lưu luyến lúc chia ly nhau.
Làm nên yếu tố đặc trưng của xòe Thái đó là âm nhạc. NNƯT mồng Văn Ết nhắc rằng: Ngày trước, xòe vòng được khởi đầu bằng một tín đồ cất giờ hát, sau đó mọi fan mới vào múa phổ biến theo tiết điệu của trống, chiêng, chum chọe, tính tẩu… tạo thành không khí vui nhộn, lôi kéo mọi người nắm tay nhau cùng xòe. Sau này này, những nghệ nhân trong quá trình sáng tác cùng dàn dựng đã sử dụng thêm một số đạo cụ: Nón, khăn, ống nứa… nhằm hình thành yêu cầu múa nón, múa khăn với hầu hết động tác dễ dàng và đơn giản kết hợp với những làn điệu, bài bác hát nhằm đối đáp, hát tỏ tình trai gái…
Cũng bởi tâm huyết và để nhiều thời gian nghiên cứu và phân tích về thẩm mỹ và nghệ thuật xòe Thái đề xuất NNƯT mào Ết là số ít người còn lưu giữ được rất nhiều tài liệu và am hiểu thâm thúy những động tác trong từng điệu xòe. Ông trọng tâm sự, ngay lập tức từ khi còn nhỏ ông đã bệnh kiến những thế hệ trước múa xòe mỗi dịp lễ, Tết, không riêng biệt già, trẻ, gái, trai. Sau này, phân tích nhiều hơn new thấy, trường đoản cú 6 điệu xòe cổ, vậy hệ sau còn đổi khác ra 36 rượu cồn tác uyển gửi khác. Ðiều đặc biệt, múa xòe không rõ ràng giới tính, độ tuổi, dân tộc bản địa mà không khí càng rộng lớn thì vòng xòe càng mở rộng.
Phát triển du lịch để đảm bảo an toàn di sản
Nằm ẩn mình dưới chân núi, trước mặt là cánh đồng chén bát ngát, bạn dạng Mển, làng Thanh Nưa, huyện Điện Biên hiện lên thơ mộng, khung cảnh thanh bình với số đông nếp công ty sàn truyền thống của đồng bào Thái phiên bản địa. Là một trong trong 8 bạn dạng đầu tiên được thức giấc Điện Biên gạn lọc đầu tư, thành lập nhà văn hóa truyền thống và tăng cấp thành bạn dạng văn hóa du ngoạn cộng đồng; thông qua đó tạo cơ hội cho những người dân tham gia cải tiến và phát triển du lịch, giữ lại gìn phiên bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc, nâng cấp thu nhập. Sau khá nhiều năm, bạn dân bản Mển đã hiểu phương pháp làm phượt chuyên nghiệp, chế tác được tuyệt hảo và thu hút phần đông du khách trong, ngoại trừ nước cho tham quan, trải nghiệm dịch vụ homestay tại bản.
Du khách cho với bản, ngoài tận thưởng không khí trong lành, chiêm ngưỡng và ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên đặc trưng vùng Tây Bắc, hòa mình trải nghiệm số đông nét làm việc hằng ngày; cùng chế biến các món nạp năng lượng truyền thống: cơm lam, cá suối nướng, thịt trâu luộc chấm chẩm chéo... Còn được gia nhập dệt, thêu thổ cẩm. Và sau dở cơm thân mật, trải nghiệm những chén bát rượu thơm nồng, du khách lại được đam mê trong điệu xòe ngây ngất, bên ánh lửa đêm bập bùng…
Trong tương lai, nhằm “Nghệ thuật xòe Thái” được ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật dụng thể của nhân loại thì còn nhiều bài toán phải làm. Mặc dù nhiên, ngành văn hóa truyền thống tỉnh Điện Biên nói riêng, thiết yếu quyền những cấp, các nghệ nhân với những người yêu văn hóa Thái đã chiếm lĩnh nhiều chổ chính giữa huyết, nỗ lực nghiên cứu, bảo tồn, truyền dạy cũng tương tự phổ biến thoáng rộng về nét xinh của loại hình nghệ thuật này.
Xem thêm: Chồng Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Nguyễn Thị Phương Thảo Là Ai
Ngày nay, khi đề cập đến văn hóa truyền thống Thái, những người tuyệt hảo với thẩm mỹ múa xòe bởi vì nó được gìn giữ, cải cách và phát triển ở cộng đồng, được nhân rộng và tất cả sức hút đặc biệt quan trọng với nhiều cộng đồng dân tộc không giống trên mảnh đất nền Ðiện Biên, tương tự như du khách tứ phương. Thông qua hoạt động biểu diễn ship hàng khách du lịch ở các bản văn hóa, những sự khiếu nại văn hóa truyền thống lịch sử mang khoảng cỡ, như: lễ hội Hoa Ban tốt Ngày hội văn hóa Thái… là cơ hội để tiếp thị rộng rãi những nét xin xắn đầy cuốn hút, lôi cuốn trong nghệ thuật xòe Thái.
Được nuôi dưỡng trên mảnh đất mệnh danh là “cái nôi” của văn hóa truyền thống Thái, NNƯT mồng Văn Ết không nhớ nổi bao lần thẳng tham gia những vòng xòe; chỉ gồm điều chắc hẳn rằng là điệu xòe đại cấu kết của đồng bào Thái làm việc Ðiện Biên lúc này đã sinh sản nên ấn tượng sâu đậm vào lòng anh em cả vào nước và quốc tế./.
“Để điệu xòe sinh sống mãi, nó buộc phải được trao truyền qua những thế hệ, được nuôi dưỡng với phổ rộng ra cùng đồng. Và bao gồm những lớp tập huấn của các nghệ nhân hay gần như sự kiện văn hóa truyền thống lớn với sự góp phương diện của vòng xòe sẽ là sự bảo tồn văn hóa thiết thực với hiệu quả”.
F2;e Thái – Di sản văn h&#x
F3;a phi vật thể đại diện của nh&#x
E2;n loại
Nghệ thuật X&#x
F2;e Th&#x
E1;i Di sản văn h&#x
F3;a phi vật thể đại diện của nh&#x
E2;n loại
Đ&#x
FA;ng 17 giờ 11 ph&#x
FA;t ng&#x
E0;y 15/12, Ủy ban Li&#x
EA;n Ch&#x
ED;nh phủ C&#x
F4;ng ước 2003 của UNESCO về bảo vệ Di sản văn h&#x
F3;a phi vật thể đ&#x
E3; ch&#x
ED;nh thức ghi danh Nghệ thuật X&#x
F2;e Th&#x
E1;i của Việt phái mạnh v&#x
E0;o Danh s&#x
E1;ch di sản văn h&#x
F3;a phi vật thể đại diện của nh&#x
E2;n loại. Với sự kiện n&#x
E0;y, những ng&#x
E0;y cuối năm 2021, văn h&#x
F3;a Việt một lần nữa tỏa s&#x
E1;ng c&#x
F9;ng văn h&#x
F3;a thế giới.
Hồn cốt văn h&#x
F3;a của người Th&#x
E1;i v&#x
F9;ng T&#x
E2;y Bắc
L&#x
E0; h&#x
EC;nh thức kết nối ước vọng của bé người với thế giới thần linh, x&#x
F2;e l&#x
E2;u ni đ&#x
E3; l&#x
E0; h&#x
EC;nh thức sinh hoạt kh&#x
F4;ng thể thiếu trong c&#x
E1;c hoạt động văn h&#x
F3;a, đời sống tinh thần của cộng đồng người Th&#x
E1;i. X&#x
F2;e phản &#x
E1;nh vũ trụ quan lại v&#x
E0; nh&#x
E2;n sinh quan liêu của người Th&#x
E1;i gồm thế giới ở tr&#x
EA;n trời, ở mặt đất v&#x
E0; của thần linh, thể hiện ước vọng của nhỏ người, cầu mong muốn sự trợ gi&#x
FA;p, ph&#x
F9; hộ của thần linh c&#x
F3; một cuộc sống no đủ, b&#x
EC;nh an.
“X&#x
F2;e” c&#x
F3; nghĩa l&#x
E0; m&#x
FA;a với c&#x
E1;c động t&#x
E1;c tượng trưng cho c&#x
E1;c hoạt động của nhỏ người vào nghi lễ, sinh hoạt văn h&#x
F3;a, cuộc sống, lao động. X&#x
F2;e được tr&#x
EC;nh diễn vào nghi lễ, trong đ&#x
E1;m cưới, lễ hội, c&#x
E1;c sự kiện văn h&#x
F3;a của cộng đồng.
Nghệ nh&#x
E2;n L&#x
F2; Văn Biến (bản Căng N&#x
E0;, phường Trung T&#x
E2;m, thị x&#x
E3; Nghĩa Lộ, tỉnh Y&#x
EA;n B&#x
E1;i), người c&#x
F3; nhiều năm nghi&#x
EA;n cứu văn h&#x
F3;a Th&#x
E1;i mang đến biết, bởi sống giữa thi&#x
EA;n nhi&#x
EA;n h&#x
F9;ng vĩ, c&#x
F9;ng với sự cần c&#x
F9;, tinh thần s&#x
E1;ng tạo vào c&#x
F4;ng cuộc chinh phục thi&#x
EA;n nhi&#x
EA;n, n&#x
EA;n mỗi khi ho&#x
E0;n th&#x
E0;nh một c&#x
F4;ng việc trọng đại, người Th&#x
E1;i lại nắm tay nhau quanh đống lửa nhảy m&#x
FA;a ăn mừng. Những điệu X&#x
F2;e h&#x
EC;nh th&#x
E0;nh ph&#x
E1;t triển từ đ&#x
F3;. M&#x
FA;a X&#x
F2;e c&#x
F2;n c&#x
F3; t&#x
EA;n kh&#x
E1;c l&#x
E0; “Xe khăm khen” (m&#x
FA;a cầm tay), nảy sinh trong qu&#x
E1; tr&#x
EC;nh lao động, trong sinh hoạt, phong tục tập qu&#x
E1;n, lễ hội…
Nhiều điệu nhảy vào m&#x
FA;a X&#x
F2;e m&#x
F4; phỏng những bước đi của phụ vương &#x
F4;ng, khai ph&#x
E1; đất đai, ph&#x
E1;t rẫy, trồng l&#x
FA;a, lấy nước, tung khăn, mời rượu…, tất cả đều diễn tả sinh động thực tế cuộc sống, thể hiện những ước mơ, kh&#x
E1;t vọng của người Th&#x
E1;i T&#x
E2;y Bắc.
Người Th&#x
E1;i quan liêu niệm "Kh&#x
F4;ng X&#x
F2;e kh&#x
F4;ng tốt l&#x
FA;a, kh&#x
F4;ng x&#x
F2;e th&#x
F3;c cạn bồ". M&#x
FA;a X&#x
F2;e l&#x
E0; biểu tượng t&#x
EC;nh y&#x
EA;u của d&#x
E2;n tộc Th&#x
E1;i, từ y&#x
EA;u cuộc sống lao động cần c&#x
F9; đến t&#x
EC;nh y&#x
EA;u đ&#x
F4;i lứa. Bởi vậy, mỗi dịp lễ, Tết giỏi trong ng&#x
E0;y vui của d&#x
F2;ng họ, gia đ&#x
EC;nh, của bản l&#x
E0;ng, nhất l&#x
E0; khi nh&#x
E0; đ&#x
F3;n kh&#x
E1;ch qu&#x
FD;…, v&#x
F2;ng X&#x
F2;e thường được tổ chức như một nghi lễ d&#x
E2;n gian để đ&#x
F3;n mừng. Người Th&#x
E1;i cũng thường tổ chức m&#x
FA;a X&#x
F2;e vào hội xu&#x
E2;n, hội m&#x
F9;a v&#x
E0; hội cưới.
M&#x
FA;a X&#x
F2;e do người d&#x
E2;n s&#x
E1;ng tạo, được g&#x
EC;n giữ, lưu truyền qua nhiều thế hệ, sau n&#x
E0;y được chỉnh l&#x
FD; v&#x
E0; cải bi&#x
EA;n th&#x
E0;nh c&#x
E1;c điệu m&#x
FA;a biểu diễn, nhưng vẫn giữ những n&#x
E9;t văn h&#x
F3;a đặc sắc của người Th&#x
E1;i vào đ&#x
F3;.
C&#x
E1;c th&#x
E0;nh vi&#x
EA;n cộng đồng phân tách sẻ tr&#x
E1;ch nhiệm v&#x
E0; đ&#x
F3;ng vai tr&#x
F2; kh&#x
E1;c nhau trong tổ chức một cuộc X&#x
F2;e. Vào c&#x
E1;c nghi lễ c&#x
F3; m&#x
FA;a X&#x
F2;e như Kin Pang Then, X&#x
EA;n Lẩu N&#x
F3;, Hết Ch&#x
E1;, thầy c&#x
FA;ng thực hiện c&#x
E1;c nghi lễ, h&#x
E1;t, đệm t&#x
ED;nh tẩu v&#x
E0; hướng dẫn đến c&#x
E1;c con nu&#x
F4;i l&#x
E0;m đồ lễ, m&#x
E2;m c&#x
FA;ng, m&#x
FA;a tạ ơn v&#x
E0; mừng thần linh. Thầy c&#x
FA;ng truyền dạy đến th&#x
E0;nh vi&#x
EA;n trong gia đ&#x
EC;nh, bản hội v&#x
E0; chọn người kế nghiệp.
